Imagine Trespa

Trends van de Toekomst

STEDELIJK – GROEN – MENSEN

Trends

DRIE WERELDBEROEMDE ARCHITECTENBUREAUS DENKEN NA OVER DE TOEKOMST VAN DE ARCHITECTUUR. ZE STAAN BEKEND OM HUN VISIONAIRE WERK DAT DRAAIT OM DUURZAAMHEID, HET STEDELIJK LANDSCHAP EN DE MENS.

PETER J. KINDELSOM
KRISTOFFER HOLM PEDERSENSLA
GIANCARLO MAZZANTIEL EQUIPO MAZZANTI

TANJONG PAGAR CENTRE | SOM. Fotografie: Studio Periphery

STEDELIJK ONTWERP ALS AANVULLING
VAN DE OMGEVING

TEKST CAMILO SMITH

De toekomst die Peter J. Kindel voor design en architectuur in de grotere wereldsteden voorziet, is een toekomst waarin minder mensen in auto’s rijden en waar steeds meer masterplannen worden opgesteld om de milieukenmerken van steden te behouden.

“Volgens mij komt er een nieuwe nadruk op de kwaliteit van onze openbare ruimte naarmate er meer mensen naar de stad trekken”, zegt hij. Volgens een recent onderzoek van de VN woont in 2050 68% van de wereldbevolking in grote steden.

“Als er meer mensen in steden gaan wonen, ontstaat er vraag naar een hogere kwaliteit van de openbare ruimte”, aldus Kindel. “Dat betreft alle aspecten, van het ontwerp tot de soorten materialen die gebruikt worden en de duurzaamheidseigenschappen van de openbare ruimte.”

Kindel is West Coast Director of Urban Design and Planning voor het architectenbureau Skidmore, Owings & Merrill (SOM) en heeft de afgelopen 25 jaar wereldwijd plannen ontwikkeld voor grote stedelijke omgevingen. Zijn streven is onder andere plaatsen versterken in plaats van ze te marginaliseren. Een voorbeeld hiervan is te zien in Houston, een snelgroeiende stad in de Amerikaanse staat Texas.

Naarmate er meer mensen in steden gaan wonen, neemt de vraag naar openbare ruimtes toe.

Peter J. Kindel, SOM

“Houston heeft een bijzonder milieu dat behouden moet blijven en in het ontwerp van de stad geïntegreerd moet worden. Het milieu in Chicago of San Francisco is weer geheel anders”, legt Kindel uit, verwijzend naar enkele van de grotere steden in de VS. “Elk van deze steden heeft vanuit ecologisch oogpunt een unieke persoonlijkheid. Wij vinden het belangrijk om steden dusdanig te ontwerpen dat de lokale ecologie ervan wordt aangevuld en versterkt, in plaats van deze te verzwakken. Dit wordt een belangrijk onderdeel van het toekomstige planologische ontwerp van steden.”

Volgens Kindel vereisen natuurlijke uitdagingen, vooral dichtbij de kust en in steden waar watermanagement een probleem kan zijn, een creatieve benadering. Bij een project dat in 2009 voor het Texas Medical Center in Houston werd opgeleverd en een oppervlakte van ruim 270 hectare betrof, heeft Kindel meegewerkt aan oplossingen voor de lokale problemen met regenwater en overstromingen.

WILD MILE | SOM

WATERLINE | SOM

In de stedelijke gebieden van morgen ligt de nadruk op spoorverbindingen en recreatieroutes

Peter J. Kindel, SOM

“Wij hebben het Texas Medical Center voorgesteld om het gebied rond de rivier Brays Bayou zo te herinrichten dat er ruimte zou zijn voor overstromingen en de campus dusdanig te ontwerpen dat de gebouwen gevrijwaard zouden zijn van de nadelige gevolgen van overstromingen”, zegt Kindel. Hij deed voorstellen om een veerkrachtiger gebied te realiseren dat beter bestand is tegen overstromingen. Deze benadering paste Kindel ook toe op projecten in de Chinese Parelrivierdelta, in Jakarta, Hong Kong en in Chicago.

Naast duurzaamheidstrends met betrekking tot de beschikbare grond voor de steden van de toekomst, is er ook een verschuiving naar voetgangersgerichte wijken binnen deze steden, zegt Kindel.

SEAGULL ISLAND | SOM

In de stedelijke omgeving van morgen ligt de nadruk op spoorverbindingen en recreatieroutes. “De auto wordt geleidelijk minder dominant in het ontwerp van steden”, legt hij uit.

Hogesnelheidsspoorverbindingen zullen de auto terugdringen. Kindel, die in San Francisco woont, stelt vast dat de US achterblijft met de aanleg van hogesnelheidsspoorverbindingen terwijl andere landen het concept omarmd hebben. En de innovatie in vervoersmogelijkheden verandert ook de specifieke parameters voor het ontwerp van woongebieden.

“Je wil de bevolkingsdichtheid rondom hogesnelheidstreinstations verhogen en de commerciële en woonfunctie uitbreiden in deze gebieden zodat het gemakkelijker wordt voor meer mensen om zich te verplaatsen zonder dat ze daar een auto voor nodig hebben”, aldus Kindel.

REINVENT PARIS | SLA + Jacques Ferrier Architectures

DE NATUUR NAAR DE STAD BRENGEN

TEKST JOHN EDWARDS

SLA is een multidisciplinair architectuurlaboratorium met vestigingen in Kopenhagen, Aarhus en Oslo. Het bureau heeft professionals uit allerlei vakgebieden in dienst, van architecten en planologen tot biologen, sociologen en bosbouwers. Door innovatief gebruik te maken van de natuur, design, duurzaamheid en technologie creëert SLA moderne, aanpasbare steden die aanzetten tot gemeenschapsgevoel en diversiteit en tegelijkertijd de grenzen van de stedelijke ruimte, planologie en landschapsarchitectuur verleggen.

De natuur staat centraal bij alle activiteiten van SLA. Dit is een fundamenteel principe: de natuurlijke omgeving en de door de mens geconstrueerde en gebouwde omgeving worden als elkaars aanvulling beschouwd en vormen samen een holistische architectuur. SLA heeft tal van projecten gerealiseerd in Scandinavië, Europa, NoordAmerika, Azië en Afrika. “We zijn zo’n 30 jaar geleden als traditioneel architectenbureau begonnen”, legt Kristoffer Holm Pedersen, hoofd communicatie en bedrijfsontwikkeling bij SLA A/S, uit.

We willen de natuur naar steden brengen om de kwaliteit van leven te verbeteren. Kristoffer Holm Pedersen, SLA

“Vandaag de dag houden we ons echter vooral bezig met stadsstrategieën, adviseren we overheden, en werken we aan masterplannen voor gebiedsontwikkeling en het ontwerp van de openbare ruimte. We werken echter ook met architecten samen, bijvoorbeeld om levende muren en nieuwe geveloplossingen te realiseren. Omdat complexe problemen soms oplossingen vergen die verder gaan dan het bouwen op zich, werken we met multidisciplinaire teams.”

“We zien hoe een aantal belangrijke trends van invloed is op architectuur en planologie. Verstedelijking is natuurlijk wereldwijd een enorme trend. Dit legt een steeds grotere druk op de steden en is een universele uitdaging. Vanuit ons perspectief bezien, dat gebaseerd is op het oplossen van problemen met natuurlijke principes en processen, willen we de natuur naar de stad brengen om de kwaliteit van leven te verbeteren en praktische problemen aan te pakken.”

HANS TAVSENS PARK EN KORSGADE | SLA

NATUURRESERVAAT SUND | SLA

AMAGER BAKKE | SLA. Fotografie: Ehrhorn Hummerston.

“Steden worden groter, maar in veel steden valt de gemeenschap uiteen en lijken de inwoners minder gelukkig. Er zijn allerlei oorzaken, uiteenlopend van maatschappelijke druk tot klimaatverandering. Wij zijn van mening dat de manier waarop onze steden de afgelopen 100 jaar zijn georganiseerd te veel gericht was op gebouwen, planologie

en efficiëntie, en niet genoeg op de natuurlijke aspecten waardoor steden zich beter zouden kunnen aanpassen en beter en gezonder zijn om in te leven, zoals meermaals wetenschappelijk is aangetoond. De introductie van natuurlijke elementen maakt de omgeving ook meer

mensgericht. Dit is een zeer belangrijk aspect. We hebben bijvoorbeeld niets tegen hoge gebouwen, maar je moet ze alleen daar toepassen waar ze kwaliteit toevoegen.”
“Duurzaamheid moet voor steden niet het einddoel, maar het uitgangspunt zijn. Met de introductie van natuurlijke elementen is veel meer te bereiken dan een stad alleen maar CO2-neutraal maken. Zo zien groene gevels er niet alleen mooi uit, maar ze kunnen ook functionaliteit toevoegen. We hebben bijvoorbeeld meegewerkt aan het introduceren van groene gevels nabij de vervuilde Boulevard Périphérique, de ringweg rond Parijs.

Duurzaamheid moet voor steden niet het einddoel, maar het uitgangspunt zijn

Kristoffer Holm Pedersen, SLA

Deze gevels nemen vervuilende deeltjes op, zetten ze om in mest voor planten en doen tegelijkertijd dienst als gemeenschappelijke tuin. We weten dat naar de natuur kijken je gezondheid verbetert, zelfs als je binnen zit, dus de vraag is of we gevels kunnen creëren die dat positieve effect maximaliseren?”

“Het weer zal extremer worden: heter, kouder, natter… Er zullen nieuwe steden moeten worden ontworpen die goed gedijen onder die omstandigheden en alle bestaande gebouwen zullen daaraan moeten worden aangepast. Dat betekent robuuste ontwerpen en flexibelere gebouwen.

Bovendien zorgen de snelle ontwikkelingen op het gebied van intelligente gebouwen en Internet of Things voor fundamentele veranderingen in steden en moeten we ervoor zorgen dat in de ontwerpen van vandaag rekening wordt gehouden met deze ontwikkelingen. We proberen ons een beeld te vormen van de steden, gebouwen en functionaliteiten van de toekomst en hiervoor te ontwerpen, ook al kunnen we die toekomst niet precies voorspellen. We weten echter wel dat architecten en planologen niet te star moeten vasthouden aan historische denkbeelden!

FOCUS OP DE MENS EN EEN DUURZAME SAMENLEVING

TEKST SANDRO MARINI

“De mens” is, volgens Giancarlo Mazzanti, waar het bij architectuur om draait. Zijn werk, dat een periode van ruim 25 jaar beslaat, is gebaseerd op hoe architectuur ertoe kan leiden dat mensen zich anders gaan gedragen en de omgeving positief kan omvormen.

De naam van zijn in Colombia gevestigde bedrijf, El Equipo Mazzanti, is op zich al een verwijzing naar zijn multidisciplinaire aanpak. “Ik kwam op het idee voor deze naam toen ik besefte dat ik, zolang ik werk, niet alleen met andere architecten en architectenbureaus samenwerk, maar ook met professionals uit andere gebieden, zoals kunstenaars, advocaten, biologen, ontwerpers, ingenieurs”, zegt hij.

De structuur van El Equipo Mazzanti is niet volledig verticaal. “In onze projecten houden we rekening met eenieders ideeën en gedachten. Daarom draait het in onze architectuur niet alleen om multidisciplinariteit, maar ook om inzicht in welke actoren er zijn bij een project en deze er allemaal bij betrekken”, legt Mazzanti ui.

21 ATLANTICO KLEUTERSCHOLEN | El Equipo Mazzanti. Fotografie: Alejandro Arango.

21 ATLANTICO KLEUTERSCHOLEN | El Equipo Mazzanti.

We hebben alle spelers bij het project betrokken.

Giancarlo Mazzanti, El Equipo Mazzanti

Volgens hem speelt architectuur een essentiële rol in de totstandkoming van een concurrerende en duurzame samenleving. Daarom ligt de focus bij zijn projecten op het bevorderen van maatschappelijke verandering en het welzijn van de gemeenschap. Zo ontwierp El Equipo Mazzanti in 2011 een sportcentrum met de naam Bosque de la Esperanza oftewel ‘woud van de hoop’. Dit in Soacha, aan de rand van Bogotá, Colombia, gelegen centrum is nu zowel een plek waar men gaat sporten als een sociaal en educatief ontmoetingspunt voor de gemeenschap. De open constructie is modulair opgebouwd, zodat het gebouw kan groeien en zich aan de behoeften kan aanpassen. Het is ook een icoon dat gemakkelijk herkenbaar is voor iedereen in de omgeving.

Naast open systemen richt Mazzanti zich op het maken van reproduceerbare en uitvoerbare modulaire ontwerpen, waarbij rekening wordt gehouden met topografische verschillen en de beschikbare percelen. Een van die projecten is een stelsel van 21 kleuterscholen voor het Colombiaanse departement Atlántico. Het ontwerp,

dat gebaseerd is op één module die vervolgens wordt gecombineerd, maakt het mogelijk om gesloten ruimtes als zelfstandig en op zichzelf staand te presenteren. Ze kunnen als klaslokaal worden gebruikt, maar zijn ook ideaal voor gemeenschapsactiviteiten. Ook hier is een opzet gekozen die de mogelijkheid biedt om in de toekomst wijzigingen aan te brengen.

In elk van zijn projecten is het communiceren van de architectuur even essentieel als leren van de gemeenschap en van de personen die betrokken zijn bij de gebouwen. Zijn team stelt vragen, onderzoekt en experimenteert.

Voor Mazzanti is de waarde van een openbaar gebouw niet het gebouw op zich, maar de manier waarop het gebouw het gemeenschapsleven bevordert. “Ik geloof in ‘agritectuur’, dat wil zeggen een zelfvoorzienende architectuur waarmee je circulaire economieën kunt produceren en erin kunt participeren. Ik heb de waarde ontdekt van gebouwen die in staat zijn om dingen te produceren en nuttig kunnen zijn voor de gemeenschappen die er gebruik van gaan maken.” Elk element van het gebouw biedt ruimte voor interactie en voor intermenselijke betrekkingen. Architectuur is daarbij een mechanisme om deze uitwisselingen te bevorderen.

ONDERWIJSPARK MARINILLA | El Equipo Mazzanti. Fotografie: Rodrigo Davila.

ZIEKENHUIS SANTA FE DE BOGOTÁ | El Equipo Mazzanti. Fotografie: Alejandro Arango.

Voor mij is het interessant om door middel van vorm en materiaal te onderzoeken hoe we ons anders kunnen gaan gedragen.

Giancarlo Mazzanti, El Equipo Mazzanti

Als antwoord op de vraag hoe volgens hem de verstedelijking en de bouwsector zich de komende 60 jaar gaan ontwikkelen, wijst Mazzanti op de verantwoordelijkheid om aan betere en schonere technologieën te werken. “Momenteel is de bouw een van de meest vervuilende stadia van het totale proces”, zegt hij.

Inzicht in hoe zowel nieuwe als traditionele materialen anders kunnen worden gebruikt, is daarom interessant. “Toen we bijvoorbeeld bezig waren met de opdracht voor het Santa Fe de Bogotá-ziekenhuis, experimenteerden we met het op spanning brengen van bakstenen. Zo konden we ze gebruiken als gordijn dat verschillende sferen mogelijk maakt wat betreft licht, ventilatie en privacy. Het verkennen van basisvormen en basismaterialen en de nieuwe efficiëntienormen hierop loslaten spreekt mij enorm aan; voor mij is het interessant om via vorm en materiaal te onderzoeken hoe we ons anders kunnen gaan gedragen”, legt Mazzanti uit.

Het indrukwekkende gebouw van twaalf verdiepingen sluit naadloos aan op de bestaande delen van het complex en zorgt voor een georganiseerde ‘flow’ waardoor patiënten gemakkelijk hun weg vinden in het ziekenhuis. De gevel geeft de mensen binnenin het gebouw een relatie met de omgeving, omdat ze de stad en de nabijgelegen bergen kunnen zien.

El Equipo Mazzanti staat bekend om de speelse ontwerpen en de band met de mens en het landschap. “Voor mijn gevoel hebben we onze firma gebouwd door onszelf uit te dagen en risico’s te nemen. Ik daag jonge architecten uit om architectuur te gaan zien als iets dat niet vastligt, maar eerder als iets dat zich kan ontwikkelen en waar je op verschillende manieren naar kunt kijken. Mijn advies voor hen is om vraagtekens te stellen bij alles wat ze bestuderen”, zegt Mazzanti.